Gdynia szuka innowacji

Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek otrzymał nominację w konkursie „Innowacje w polityce” za stworzenie dwóch wyjątkowych miejsc – Laboratorium Innowacji Społecznych i działającej w jego ramach Wymiennikowni. Choć Wymiennikownia istnieje od niecałych czterech lat, a Laboratorium od dwóch, to działaniami podjętymi przez nie w tym czasie można by obdzielić kilkanaście innych instytucji.

– Gdynia od zawsze szuka nowatorskich rozwiązań, szczególnie na tych polach działalności samorządu, które decydują o jakości życia mieszkańców i budowaniu lokalnej społeczności – mówi Wojciech Szczurek. – Stworzenie Laboratorium Innowacji Społecznych i Wymiennikowni pozwoliło w nowy sposób spojrzeć na wiele kluczowych zagadnień m.in. związanych z angażowaniem potencjału mieszkańców, życiem w dzielnicach, animacją lokalnych inicjatyw, dialogiem społecznym, rozwijaniem potencjału innowatorów społecznych. Wykreowało również konkretne przestrzenie, w których mieszkańcy, działacze organizacji pozarządowych, urzędnicy, a przede wszystkim pasjonaci mogą dzielić się pomysłami i doświadczeniami, angażując swój potencjał w realne zmiany w mieście.

– W Laboratorium skupiamy się na rozwijaniu i wspieraniu innowacyjnych rozwiązań społecznych. Wszystkie nasze działania koncentrują się na współpracy z mieszkańcami przy opracowaniu nowych pomysłów. Nasz cel jest prosty: aby w mieście żyło się lepiej wszystkim, bez względu na wiek, pochodzenie społeczne czy miejsce zamieszkania. Stąd zajmujemy się zarówno poszukiwaniem nowych innowacyjnych rozwiązań, jak i działaniami w częściach Gdyni, które wymagają szczególnego wsparcia – mówi Aleksandra Markowska, dyrektor LIS. – Wymaga to działań na wielu polach, zarówno inwestycji, jak i organizacji projektów aktywizacyjnych i edukacyjnych, badania potrzeb mieszkańców, zapewniania przestrzeni do współdecydowania o mieście, a przede wszystkim dbania o to, aby każdy mógł włączyć się w zmienianie Gdyni na lepsze.

Choć Laboratorium Innowacji Społecznych jako jednostka budżetowa miasta działa samodzielnie od dwóch lat, jego historia rozpoczęła się w 2012 roku od decyzji samorządu o rozwijaniu modułu innowacji społecznych w Pomorskim Parku Naukowo-Technologicznym w Gdyni. Dziś jego główna siedziba znajduje się przy ul. Żeromskiego 31 w budynku dawnego IX Liceum Ogólnokształcego. – Miejsce w którym na co dzień pracujemy, łączy się z naszą misją: jak najlepszego odnajdywania ukrytych zasobów i wykorzystywania potencjału miejsc, nadawanie im nowej roli z korzyścią dla miasta i mieszkańców – dodaje Aleksandra Markowska. – Pracujemy przy tym w blisko sześćdziesięcioosobowym zespole ludzi łączących najróżniejsze kompetencje – są wśród nas architekci, urbaniści, ale też i socjolodzy, psycholodzy czy animatorzy.

Najważniejszym dziś śladem obecności LIS w PPNT jest działająca tam do dziś Pracownia LIS, miejsce kilkuset wydarzeń rocznie – warsztatów, pokazów filmowych i spotkań, rozwijających w konkretnej przestrzeni idee innowacji społecznych.

Gdynia OdNowa

Największym przedsięwzięciem, jeśli chodzi o skalę działań oraz zaangażowane środki finansowe Laboratorium, jest koordynacja rewitalizacji sześciu obszarów Gdyni. Ogromne przedsięwzięcie rozpoczęto od rozmów z mieszkańcami i zdiagnozowaniu, które części Gdyni mają większe potrzeby wymagające kompleksowych rozwiązań. Tak powstał Gminny Program Rewitalizacji, który wskazał tu Witomino-Radiostację, Oksywie, Babie Doły, w Chyloni – rejon ulic Zamenhofa-Opata Hackiego i osiedla Meksyk i Pekin na Leszczynkach. Łączny koszt programu to ponad 100 milionów złotych.

– Każdy z tych rejonów ma inne potrzeby, inne są też nasze w nich działania – mówi Agnieszka Jurecka-Fryzowska z Laboratorium. – Składają się na nie inwestycje drogowe, remonty budynków, tworzenie miejsc rekreacyjnych, ale i animowanie wydarzeń, dzięki którym ludzie, czasami mieszkający obok siebie od kilkudziesięciu lat, spotykają się po raz pierwszy i mają szansę lepiej się poznać.

W ostatnim czasie LIS wprowadził w trzech z obszarów program mikrograntów, gdzie którym mieszkańcy mogą finansować drobne przedsięwzięcia w swojej najbliższej okolicy.

Innowacje na ludzką miarę

Szczególnie związanym z misją Laboratorium jest projekt Inkubatora Innowacji Społecznych realizowany w partnerstwie z Fundacją Stocznia z Warszawy oraz miastem stołecznym Warszawa. W jego ramach powstają nowe rozwiązania, procesy i narzędzia skierowane do osób o większych potrzebach związanych m.in. z niepełnosprawnościami. Pod opieką pracowników Laboratorium pracują nad nimi najróżniejsi innowatorzy: studenci, organizacje pozarządowe, a także osoby, których bliscy borykają się z różnymi trudnościami. Projekt doczekał się już trzeciej edycji. Jak wyglądają takie innowacje, dowiedzą się wszyscy, którzy odwiedzą wystawę „Innowacje na ludzką miarę”, już od 6 lipca prezentowaną na Gdynia Design Days.

– To co dla większości z nas jest łatwe, nie jest takie dla osób niewidomych lub poruszających się na wózku – mówi Magdalena Żółkiewicz, pracująca z innowatorami. – Jednocześnie często najistotniejsza okazuje się potrzeba kontaktu z innymi ludźmi, znalezienia języka, który pozwoli opowiedzieć o swoim doświadczeniu.

Laboratorium Innowacji Społecznych koordynuje również projekty skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które nie tylko pomagają im odnaleźć się na rynku pracy, ale i pomagają w osiąganiu życiowej samodzielności i samowystarczalności. W ramach projektu Pracownia powstała ciekawa oferta powrotu na rynek pracy dla osób z najtrudniejszą sytuacją społeczno-zawodową, co, dzięki pozyskaniu środków zewnętrznych, zaowocowało utworzeniem m.in. Centrum Integracji Społecznej.

LIS realizuje również inne projekty unijne, m.in. poszerzające ofertę placówek wsparcia dziennego. Tylko jeden z projektów, Rozwój Usług Społecznych w Gdyni, sam opiewa na kwotę ponad 3 mln złotych pochodzących ze środków europejskich. Dużym zainteresowaniem spotkały się też programy aktywizacji zawodowej dla kobiet, chcących wrócić do pracy po urlopach macierzyńskich.

Ciepło idzie w miasto

W budynku dawnej wymiennikowni ciepła przy ul Kartuskiej 20B w Chyloni, dziś funkcjonuje miejsce, w którym ludzie wymieniają się całkiem inną energią. Co jest najważniejsze w Wymiennikowni? To młodzież decyduje o jej programie. – Zamiast przygotowywać ofertę zajęć, słuchamy, czego potrzebują i to zapewniamy – mówi Magda Dębna, pracująca w Wymiennikowni. – To młodzież wie, co dla niej najlepsze i najbardziej interesujące.

Dziś w Wymiennikowni największą popularnością cieszą się dancehall i breakdance, w którym organizowane są nawet profesjonalne zawody. Takiego spojrzenia prowadzący Wymiennikownię nauczyli się w Szwajcarii, gdzie poznawali rzadkie jeszcze w Polsce modele funkcjonowania podobnych placówek – Najważniejsze jest tu zaufanie i partnerstwo, dzięki niemu młodzi ludzie mają poczucie sprawczości – dodaje Magda Dębna.

Pod patronatem Wymiennikowni organizowane są również co roku dwa duże festiwale dla dzieci i młodzieży: ten wyławiający talenty wokalne – Mini i Gdynia Open Międzynarodowy Festiwal Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej oraz wzmacniający nietuzinkowy potencjał tancerzy breakdeanca z całej Europy festiwal „Gdynia Breaks”. Wymiennikownia wspiera również organizację festiwalu gier planszowych „Gramy”.

Przystań Gdynia

Maj  i czerwiec przyniosły zwodowanie kolejnego przedsięwzięcia koordynowanego przez LIS, przyjętego z dużym zainteresowaniem ze strony mieszkańców gdyńskich dzielnic. Otwarte zostały dwa nowe punkty na mapie gdyńskich sieci centrów sąsiedzkich: Przystań Lipowa 15 w Wielkim Kacku i Śmidowicza 49 na Oksywiu.

– Przystanie to miejsca, w których ofertę współtworzą mieszkańcy, organizacje pozarządowe i lokalne grupy– mówi Agnieszka Kaim z LIS. – Teraz choćby pracują wspólnie nad wystrojem wnętrz i prowadzą pierwsze zajęcia. Ponadto w Przystaniach swoje siedziby znajdą najróżniejsze instytucje – od bibliotek, klubów seniora, służb pomocy społecznej po przedszkole, uzupełniając i integrując w ten sposób ofertę usług dla mieszkańców poszczególnych dzielnic. Każda Przystań będzie pod tym względem niepowtarzalna.

W tym roku do użytku zostaną oddane kolejne Przystanie: Chylońska 237 w Cisowej i Opata Hackiego 33 w Chyloni, a w 2019 Widna 2A w Witominie-Radiostacji.

Warto rozmawiać

Laboratorium Innowacji Społecznych to również jednostka, która przeprowadza konsultacje z mieszkańcami w kwestii kierunków rozwoju różnych części Gdyni. Dotyczyły one do tej pory organizacji ruchu na Grabówku i w Dąbrowie, Parku Centralnego czy przyszłości ul. Starowiejskiej – Dbamy o to, aby w konsultacjach brały udział różne grupy mieszkańców i organizacji pozarządowych – mówi koordynatorka konsultacji Ewa Stokłuska. – z tych głosów przygotowujemy syntetyczne koncepcje, które również przedstawiamy gdynianom do zaopiniowania.

LIS jest również koordynatorem najbardziej rozpoznawalnej z form konsultacji społecznych, jaką jest Budżet Obywatelski. W tym roku wzięło w niej udział ponad 30000 mieszkańców wybierających spośród 97 zgłoszonych projektów. Na realizację tych zwycięskich przeznaczone jest 6 mln złotych.

Innowacyjnie i społecznie

LIS jest również organizatorem i współorganizatorem wydarzeń, które wielu osobom bynajmniej wprost z innowacjami społecznymi się nie kojarzą. Można by tu wymienić choćby różne festiwale czy też zaangażowanie ekipy LIS we współorganizację wydarzenia TEDx.

– Czasami spotykamy się z żartami z tego, że nasza praca jest jak kalejdoskop zdarzeń – od wspierania osób śpiewających i tańczących po realizację trudnych i wymagających inwestycji, wymagających często uruchomienia procesów, których jeszcze w Gdyni nie było. Jednak nie widzimy w tym niczego dziwnego – mówi Aleksandra Markowska. – Dla nas innowacje to nie aplikacje w telefonie, lecz wszystko, co pozwala budować lokalne więzi i sprawia wszyscy mamy odwagę nie tylko marzyć, ale działać. To także praca nad relacjami jest tym, w czym widzimy swoje największe wyzwanie.

*******************************
Czym są „Innowacje w polityce”?

Konkurs „Innowacje w Polityce” jest organizowany przez Instytut Innowacji w Polityce z siedzibą główną w Wiedniu. Zostaną w nim wyróżnieni politycy odpowiedzialni za realizację projektów, które podniosły jakość życia Europejczyków i wnoszą nowe rozwiązania w ośmiu kategoriach: Społeczeństwo, Demokracja, Prawa Człowieka, Ekologia, Społeczność Lokalna, Miejsce Pracy, Dobrobyt, Jakość Życia.