CONTRA – konflikt w procesach transformacji. Zakończenie projektu

4 miasta, 4 kraje, 2 lata działań. „CONTRA – konflikt w procesach transformacji” to międzynarodowy projekt, w ramach którego sprawdzano, jak do rozwoju miasta można wykorzystać tematy dzielące mieszkańców.Polskie podsumowanie projektu miało miejsce w pierwszym tygodniu października w Teatrze Gdynia Główna.

Celem projektu CONTRA było zbadanie, w jaki sposób wykorzystać potencjał ewentualnych konfliktów wokół planowania przestrzeni i procesu partycypacyjnego, tak aby miasta stawały się bardziej zrównoważone. Ważnym elementem było także sprawdzenie, jakie warunki należy stworzyć do pełnej szacunku, merytorycznej dyskusji osób o odmiennych poglądach. Najważniejszym założeniem projektu było specyficzne podejście do słowa „konflikt”, rozumianego jako różnica między punktami widzenia czy postawami różnych grup w wybranej kwestii. Konflikt jest naturalnym i potencjalnie produktywnym elementem zarządzania miastem, nie należy traktować go pejoratywnie, ale jako znaczący, normalny element każdego procesu. Konflikt w mieście można wykorzystać w sposób produktywny.

Projekt łączył partnerów naukowych, samorządowych i artystycznych z Holandii, Belgii i Norwegii.  Polska część konsorcjum obejmowała współpracę Uniwersytetu Warszawskiego, IDEA Instytutu i Gminy Miasta Gdyni, która zaprosiła do udziału w projekcie Laboratorium Innowacji Społecznych w roli koordynatora. Jest to jednostka z multidyscyplinarnym zespołem specjalistów, wypracowującym narzędzia i sieciującym wydziały i jednostki miejskie, celem efektywnej współpracy i jej rezultatów. Głównym wykonawcą działań lokalnych w mieście został Teatr Gdynia Główna.

– Dzięki szerokiej współpracy różnych środowisk, udało się przetestować w Gdyni – i po raz pierwszy w Polsce – metodę drama labów, czyli innowacyjnego narzędzia do tworzenia płaszczyzny i przestrzeni do mówienia o konflikcie i budowania dialogu między interesariuszami w mieście. Cieszy mnie, że to właśnie Laboratorium Innowacji Społecznych koordynowało te działania – mówi Ewa Król, p.o. dyrektora Laboratorium Innowacji Społecznych. – Wypracowane narzędzia, które są połączniem sztuki, partycypacji i zagospodarowania przestrzeni w mieście, mogą być wykorzystywane przez różne wydziały i jednostki miejskie w konsultacjach społecznych.

CONTRA jest projektem innowacyjnym ze względu na wykorzystanie tzw. living labs (Drama Labs), w których metody teatralne są stosowane do eksperymentowania w ramach wypracowania produktywnego konfliktu. Projekt toczył się równolegle w czterech miastach Europy: Drammen w Norwegii, Genk w Belgii, Tillburg w Holandii oraz Gdyni.

– Udział w tak innowacyjnym projekcie to niepowtarzalna okazja, aby przetestować nietypowe rozwiązania w mieście. Przeprowadzone działania wykraczały poza tradycyjny sposób prowadzenia dialogu między mieszkańcami i urzędnikami – ocenia Barbara Tołłoczko-Suchańska, koordynatorka projektu w Laboratorium Innowacji Społecznych.

Projekt był także kolejną okazją do współpracy lokalnej z Teatrem Gdynia Główna, który zrealizował warsztaty Drama Lab. Zespołowi artystów udało się w nieoczywisty sposób przenieść realny, miejski konflikt w świat gry parateatralnej. Gry, która w żadnym wypadku nie była tylko zabawą – udział w wydarzeniu każdy z uczestników kończył z własnymi refleksjami, a badacze z konkretnymi obserwacjami na temat konfliktów miejskich – dodaje Tołłoczko-Suchańska.

Koordynatorka merytoryczna z ramienia Teatru, Małgorzata Polakowska, zaproponowała uczestnikom interaktywną, parateatralną grę fabularną „ContraTAK!”. Grupą docelową i bezpośrednimi odbiorcami projektu byli mieszkańcy, aktywiści, społecznicy, pracownicy organizacji pozarządowych oraz osoby pełniące stanowiska urzędnicze. Gra angażowała te grupy w aktywny dialog oraz tworzyła przestrzeń do budowania porozumienia i zgłębiania odmiennych poglądów. Uczestnicy brali udział w inscenizacji konfliktu, wchodząc w różne role i stając po różnych stronach „barykady”, poznając tym samym przeciwne perspektywy stron zaangażowanych w sprawę. 

– Projekt „Contra” jest dla mnie szczególnie ważny, ponieważ w mikroskali pokazuje makroproblemy, z którymi mierzymy się na co dzień, zwłaszcza w kwestii populizmu i przełamywania stereotypów. Fascynujące jest dla mnie, jak na tak niewielkiej grupie uczestników udało się odwzorować mechanizmy i napięcia obecne na krajowej scenie politycznej – mówi Małgorzata Polakowska, aktorka Teatru Gdynia Główna, autorka gry „ContraTAK!”. – Z osobistego punktu widzenia, był to dla mnie ogromny proces nauki i rozwoju, wymagający ogromu pracy, która – moim zdaniem – zakończyła się sukcesem i ma realny potencjał, aby służyć innym.

Na podsumowanie projektu, odbywające się w Gdyni, przyjechali partnerzy z Uniwersytetu Warszawskiego i IDEA Instytutu oraz urzędnicy i mieszkańcy Gdyni, biorący udział w przedsięwzięciach projektowych. Uczestnicy podsumowali przeprowadzone działania z odmiennych perspektyw: badawczej, urzędniczej, społecznej i artystycznej. Wspólnie zastanawiano się nad potencjałem wykorzystania Drama Labów w samorządach.

Dodatkowo  w czasie spotkania premierę miała przygotowana w ramach projektu publikacja „ContraTAK” autorstwa Małgorzaty Polakowskiej. Podręcznik ten szczegółowo omawia przebieg gry parateatralnej, a potencjalnie zainteresowanym samorządowcom i aktywistom pomaga zorganizować własne Drama Laby. To inspiracja, aby w budowaniu dialogu miejskiego sięgać po działania innowacyjne, także te oparte na sztuce.